Informujemy, że w dniu 13 września 2022 r. do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/1039/22 została wpisany budynek administracyjny Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przy ul. gen. Henryka Dąbrowskiego 45 w Chorzowie. 

Zachowana substancja obiektu świadczy o jego proweniencji i pierwotnym przeznaczeniu. Budynek to dzieło, które jest niezwykle ważne dla miasta i regionu, ze względu na swoją wartość architektoniczną, a także historyczną. Walor artystyczny wynika ze scharakteryzowanej powyżej formy architektonicznej obiektu, będącej cennym przykładem ówczesnego budownictwa administracyjnego, jako siedziba instytucji publicznej. Wpis do rejestru zabytków omawianego budynku jest uzasadniony potrzebą ochrony jego wyjątkowej architektury, jako przykład wartościowego i interesującego budownictwa administracyjno-biurowego z lat 20. XX w. Jest niezwykle cennym przykładem takiego budownictwa na całym Górnym Śląsku, a także w Polsce. Swoim wyglądem przywodzi na myśl budowlę z sąsiednich Katowic: gmach Sejmu Śląskiego. Gmach przy ul. H. Dąbrowskiego 45 do dziś pełni swoją pierwotną funkcję, jako siedziba Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Ponownie należy przytoczyć wyniki badań R. Szopy, który w podsumowaniu swojego artykułu pt. „Gmach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Chorzowie jako przykład kształtowania się stylu architektury publicznej II Rzeczypospolitej oraz inwestycje mieszkaniowe chorzowskiego oddziału ZUS” (artykuł zamieszczony w pracy zbiorowej pt. „Ubezpieczenia społeczne na Górnym Śląsku 1922–2017”, red. W. Koczur, Z. Muczko, Warszawa-Chorzów 2018) trafnie podkreśla, że: Na podstawie gmachu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Chorzowie oraz infrastruktury mieszkaniowej, która rozwijała się wraz z rozszerzaniem się zadań ZUS, można obserwować tendencje w architekturze dwudziestolecia międzywojennego na Śląsku. Chodzi o specyficzny typ modernizmu, odżegnujący się od zapożyczeń gotyckich i romańskich, które z upodobaniem stosowali wcześniej Niemcy. Architekci i budowniczowie musieli dostosować się do wymagań, jakie stawia im państwowy inwestor. Było to wynikiem świadomego działania władz polskich, które w ten sposób chciały się odciąć od zaborczej przeszłości i nadać nowemu budownictwu polski charakter. Gmach, w którym do dziś mieści się główna siedziba Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Chorzowie, został wzniesiony po pierwszej wojnie światowej. Było to koniecznością, ponieważ po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nowy rząd musiał zorganizować własne instytucje ubezpieczeniowe i zapewnić ciągłość ochrony społeczeństwa m.in. przed wypadkami, chorobami i starością. Po rozstrzygnięciu konkursu zarząd ZUS w Chorzowie podjął ostateczną decyzję i do realizacji wytypował projekt Rudolfa Ziółko. Projekt ten spełniał wymogi zleceniodawcy zarówno jeśli chodzi o funkcjonalność (na owe czasy był bardzo nowoczesny), jak i wygląd (chodziło o zdecydowane odejście od cech budownictwa niemieckiego). Prace budowlane i wykończeniowe trwały zaledwie dwa lata. W 1927 r. nowa siedziba została uroczyście otwarta. Na terenie Chorzowa (a także całego polskiego Śląska) w kolejnych latach powstawały obiekty użyteczności publicznej oraz osiedla mieszkaniowe w nowym stylu architektonicznym. Duża część z nich została wzniesiona przez ZUS lub przy udziale tej instytucji. Były to m.in. placówka ZUS w Sosnowcu, osiedla mieszkaniowe dla urzędników i robotników w różnych miastach Śląska, a nawet obiekt rekreacyjno-szpitalny w Bystrej.