Wpis do rejestru zabytków (A/766/2021)
- Wpis do rejestru zabytków (A/766/2021)

Wpis do rejestru zabytków (A/766/2021)
- 03/03/2021
Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach informuje, że w dniu 25 lutego 2021 r. wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/766/2021 polowy schron piechoty, stanowiący część Pododcinka „Las Wyrski" Odcinka „Mikołów" Obszaru Warownego „Śląsk", zlokalizowany na działce ewidencyjnej nr 957 w Wyrach.
Pododcinek „Las Wyrski” jest ostatnim, najbardziej wysuniętym na pd. fragmentem Obszaru Warownego „Śląsk”. Umocnienia pozycji zostały zlokalizowane na terenie leśnym. Wzniesiono jeden obiekt usytuowany
w pobliżu potoku Gostynia. Po stronie pn.-zach. i pd.-wsch. wylano fundamenty pod dwa kolejne schrony, których nie zdążono wybudować. Oprócz budowy obiektów fortecznych prowadzono prace hydrotechniczne, którym celem było spiętrzenie wód potoku i zabagnienie pobliskiego terenu. Ich pozostałością są współcześnie betonowe zastawki zabagniające oraz rowy melioracyjne.
Polowy schron piechoty, stanowiący część Pododcinka „Las Wyrski” Odcinka „Mikołów” Obszaru Warownego „Śląsk”, zlokalizowany na działce ewidencyjnej nr 957, ark. mapy 1, obręb 0006,gm. Wyry, pow. mikołowski, w rejonie rzeki Gostynki, jest jedynym obiektem wchodzącym w skład pozycji, jednak planowano budowę dwóch innych umocnień zlokalizowanych po stronie pn.-zach. i pd.-wsch. Od momentu powstania obiekt zlokalizowany jest na terenach leśnych, po pn. stronie rzeki. Schron (określany potocznie mianem „Żebrak” lub schronem „na Starej Pile”) został wybudowany w klasie odporności „B”, w konstrukcji żelbetowej monolitycznej, zbrojonej prętami stalowymi. Pod względem budowy przypomina schrony polowe zlokalizowane nad zalewem Kozłowa Góra w północnej części Obszaru Warownego „Śląsk”. Schron jest obiektem jednokondygnacyjnym, na nieregularnym rzucie zbliżonym kształtem do trapezu, z zaokrąglonymi krawędziami ścian i stropu. Część stropu wraz ze ścianą od strony pd.-zach. jest obsypana ziemią. W pozostałym zakresie ściany są odsłonięte. W ścianach pn.-zach. i pd.-wsch. znajdują się dwie, symetrycznie rozmieszczone strzelnice, chronione okapem stropu i przedłużeniem ścian bocznych. Strzelnice wyposażono w uskokowe zabezpieczenia przeciwrykoszetowe oraz stalowe pancerze. Od wewnątrz prawdopodobnie zamontowano stałe podstawy pod ckm. W ścianie pn.-wsch. znajduje się wejście chronione przelotnią. Przelotnia została częściowo zamurowana, w celu obniżenia otworu wejściowego. Czerpnia powietrza została usytuowana w narożniku ściany. Po prawej stronie otworu wejściowego mieści się strzelnica broni ręcznej. Druga ze strzelnic prawdopodobnie zlokalizowana była symetrycznie, po drugiej stronie wejścia. Wewnątrz znajduje się pojedyncza izba bojowa. Obiekt miał być wyposażony w instalację wentylacyjną, filtrowentylator do odsysania gazów prochowych ckm oraz piecyk węglowy. Obecnie nie ma pewności, czy wszystkie elementy instalacji zostały zamontowane. Uzbrojenie stanowiły 2 ckm i indywidualna broń załogi.
Omawiany obiekt charakteryzuje się dobrym stanem zachowania. Nieprzekształcony pozostaje rzut i bryła. Nasyp ziemny uległ częściowemu zniekształceniu. Górne partie ścian zewnętrznych są fragmentarycznie porośnięte przez mech i porosty. Wewnątrz zachowały się pancerne zamknięcia strzelnic (jeden z pancerzy niekompletny) oraz przewód wentylacyjny wraz z czerpnią powietrza. Jedna ze strzelnic broni ręcznej została zaślepiona. Prawdopodobnie likwidacji uległy lawety pod ckm (ze względu na brak śladów nie ma pewności czy zostały one zamontowane). Obecny wygląd obiektu jest zgodny ze stanem z 1939 r. Schron jest nieużytkowany i niezabezpieczony przed dostępem osób postronnych. Wnętrze jest uporządkowane.
WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W KATOWICACH
WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W KATOWICACH - DELEGATURA W BIELSKU-BIAŁEJ
43 - 300 Bielsko Biała
WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W KATOWICACH - DELEGATURA W CZĘSTOCHOWIE
42 - 217 Częstochowa