Wpis do rejestru zabytków (A/778/2021)
- Wpis do rejestru zabytków (A/778/2021)

Wpis do rejestru zabytków (A/778/2021)
- 16/03/2021
Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach informuje, że w dniu 12 marca 2021 r. wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/778/2021 ciężki schron bojowy, będący elementem Punktu Oporu „Wzgórze 298 - Kamień” Obszaru Warownego „Śląsk”, położony przy ul. Partyzantów w Piekarach Śląskich.
Fortyfikacje łącznikowego Punktu Oporu „Wzgórze 298 - Kamień” Obszaru Warownego „Śląsk” stanowiły uzupełnienie systemu obrony pomiędzy punktami oporu „Wzgórze 310 Bobrowniki” a „Wzgórze 304,7 Dąbrówka Wielka”. Funkcją zlokalizowanych na tym obszarze obiektów było zabezpieczenie drogi prowadzącej z Piekar do Siemianowic oraz ryglowanie obniżenia terenu w kierunku granicy państwowej. Schrony zabezpieczały także teren pobliskiej kopalni „Andaluzja”. Fortyfikacje punktu oporu wzniesiono na terenie częściowo zurbanizowanym. Obecnie miejscowość Kamień jest dzielnicą Piekar Śląskich. Obiekty wchodzące w skład punktu oporu wybudowano w latach 1936–1938. Zespół obiektów usytuowano na płaskowyżu górującym nad zagłębieniem terenu ciągnącym się w stronę Bytomia. Początkowo w skład pozycji wchodziły 4 schrony bojowe i 2 obiekty pozorne. Jeden z nich został zamaskowany jako garaż w urzędzie gminy w Kamieniu. Ogniem armaty przeciwpancernej ostrzeliwał drogę w stronę Piekar. W 1938 r. w drugiej linii obrony wzniesiono ufortyfikowany budynek organizacji paramilitarnej „Strzelec”. Zespół umocnień był wspierany przez pd. tradytor Punktu Oporu „Bobrowniki”. W zach. części pozycji wybudowano komorę kabli telefonicznych. Drogi od strony Bytomia i Szarleja zamknięto zaporami utworzonymi z szyn kolejowych. W otoczeniu głównej pozycji obronnej stosowano zapory przeciwpancerne z elementów trakcji kolejowej oraz przeszkody przeciwpiechotne wykonane z prętów i drutu kolczastego. Poszczególne obiekty połączono systemem okopów i rowów łącznikowych. Schrony były połączone siecią telefoniczną. Do czasów obecnych całkowitej likwidacji uległ jeden 2 ciężkich schronów bojowych, usytuowany przy budynku dawnego urzędu, który w 1940 r. został wysadzony przez armię niemiecką oraz komora kabli telefonicznych, która została zasypana. Zachowane schrony charakteryzują się dobrym lub bardzo dobrym stanem zachowania. Większość z nich (poza budynkiem dawnej organizacji „Strzelec” i obiektem zlokalizowanym przy drodze), znajduje się na terenie ogródków działkowych. Opiekę nad czterema obiektami sprawuje Stowarzyszenie „Pro Fortalicium”.
Ciężki schron bojowy położony przy ul. Partyzantów, na działkach ewidencyjnych nr 4556/360 i 3880/368, obręb Brzozowice-Kamień, zlokalizowany jest we wsch. części punktu oporu, przy drodze prowadzącej do Brzezin Śląskich. Zadaniem obiektu była obrona przed atakiem ze strony zach. oraz wspieranie ciężkich schronów bojowych zlokalizowanych po stronie pn.-wsch. (schron niezachowany) i pd.-zach. Obiekt mógł być ochraniany z poddasza zlokalizowanego w pobliżu „Domu Strzelca”. Ze względu na lokalizację w pobliżu drogi, po stronie wsch. wykonano kamienno-betonowy mur, połączony po stronie pd. z ogrodzeniem betonowym.
W pobliżu znajdował się system przeszkód przeciwpiechotnych. Obecnie obiekt znajduje się przy drodze, w pobliżu ogródków działkowych. Schron został wybudowany w klasie odporności „D”, w konstrukcji żelbetowej monolitycznej, zbrojonej prętami stalowymi. Żelbetowy strop wzmocniono stalowymi belkami, z zabezpieczeniem odstępów pasami z blachy stalowej. Schron wzniesiono jako obiekt jednokondygnacyjny, na rzucie zbliżonym kształtem do kwadratu, z zaokrąglonymi narożnikami ścian i stropu. Ściana od strony zach. oraz fragmenty ścian od strony pn. i pd. są obsypane ziemią. Ściana od strony wsch. jest odsłonięta. Po stronie pd.-zach. znajduje się staliwna czterostrzelnicowa kopuła na rzucie pierścienia, o kącie strzału 240 st. (kopuła bojowa model 36, sygn. ZO 1936 N965). W ścianie pn. oraz pd. (w narożniku pd.-wsch.) usytuowane są dwie strzelnice rkm. Umożliwiały one ostrzał pobliskiej drogi. W ścianie wsch. znajduje się wejście do schronu oraz otwór wejścia zapasowego. Ściany zewnętrzne są pokryte farbomaskowaniem (obecnie odtworzonym, ślady oryginalnej farby zachowane są szczątkowo). W okresie pokoju obiekt maskowany był jako budynek gospodarczy. Otwór wejściowy jest chroniony kratą przeciwszturmową (odtworzoną). Wewnątrz znajduje się przedsionek ze strzelnicą rkm, korytarz ze śluzą przeciwgazową, dawna izba dowódcy z wejściem do szybu kopuły, izba załogi oraz maszynownia z urządzeniami wentylacyjnymi (niezachowanymi), wyjściem zapasowym
i strzelnicą rkm. Wewnątrz schronu przechowywano moździerz, którego stanowisko usytuowane było w pobliżu. Obiekt był wyposażony w instalację filtrowentylacyjną, system chłodzenia ckm, zbiornik na wodę oraz piecyk forteczny. Łączność zewnętrzna była możliwa za pośrednictwem sieci telefonicznej Obszaru Warownego „Śląsk”. Wyposażenie stanowił 1 ckm, umieszczony w na obrotowej podstawie w kopule pancernej, 2 rkm, 1-2 moździerze, granaty ręczne oraz indywidualne uzbrojenie załogi.
WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W KATOWICACH
WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W KATOWICACH - DELEGATURA W BIELSKU-BIAŁEJ
43 - 300 Bielsko Biała
WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W KATOWICACH - DELEGATURA W CZĘSTOCHOWIE
42 - 217 Częstochowa