Informujemy, że w dniu 27 sierpnia 2021 r. do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/868/2021 został wpisany zespół zabudowy osiedla Murcki w Katowicach w rejonie ulic: Bielskiej, Wolności, Roberta Mruczka, Józefa Laskowskiego, Alojzego Wojtalewicza, Pawła Kołodzieja, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Jana Samsonowicza i placu Jana Kasprowicza, który tworzą powiązane przestrzennie budynki mieszkalne i mieszkalno-użytkowe. 

Rozwój osadnictwa na terenie dzisiejszych Murcek związany był z leśnym rejonem zwanym Siagarnią. Aż do połowy XVIII w. rozciągały się tu leśne obszary należące do książąt pszczyńskich. W XVII wieku powstała pierwsza kolonia smolarzy zajmujących się wyrobem smoły (Osieki). W księgach metrykalnych kościoła tyskiego w 1778 r. obok nazwy Osieki widnieje niemiecka nazwa Emanuelssegen.  Rozbudowa infrastruktury możliwa była dzięki odkryciu bogatych złóż węgla w tym rejonie. W 1768 r. obszar księstwa pszczyńskiego wraz z kompleksem lasów i kopalnią należał do księcia Fryderyka Erdmanna Anhalt-Köthen, którego imieniem nazwano leśny kompleks (zarząd leśnictwa Friedrich Erdmanns Höhe). To początkowy okres rozwoju osady i kopalni „Emanuelssegen” (obecny rejon osiedla Stary Tartak). Około 1804 r. powstał projekt rozbudowy szynku sygnowany przez Lutscha oraz niedatowany projekt stajni prawdopodobnie przy zajeździe. Lasy pszczyńskie w 1847 r. przeszły w posiadanie rodziny Hochbergów. Kolejnym czynnikiem intensyfikującym rozwój osady górniczej było skomunikowanie kolejowe terenu z Ligotą poprzez budowę bocznicy (1851 r.), którą przedłużono w 1868 r. do Pszczyny. W 1870 r. otwarto pasażerskie połączenie z Katowicami. Inna nazwa miejscowości – Colonie Emanuelssegen pojawiła się na mapie księstwa pszczyńskiego z l. 1863–1867. W 1863 r. otwarta została brukowana droga łącząca Tychy z Murckami. Na lata 80. XIX w. przypadała kolejna faza rozwoju kolonii Emanuelssegen. W okresie tym powstały również dwa zespoły domów przy ob. ul. Bielskiej. Dom na dzisiejszej posesji Bielska 3 pełnił funkcję szkoły (pierwotny budynek nie istnieje). Projekty domów i osiedli robotniczych były opracowywane w biurze budowlanym książęcych dóbr pszczyńskich. Na mapie Śląska z początku lat 80. XIX w. są widoczne szyby „Hans Heinrich”, „Maria”, „Karl” oraz zabudowania w rejonie dzisiejszej ul. Lędzińskiej z siedzibą łowczego Wildmeisterei (zachowały się jedynie fundamenty). Przy ob. ulicach Samsonowicza i Kołodzieja pojawiają się zespoły domów wielorodzinnych dla robotników z obiektami gospodarczymi i ogródkami. Zespół przy ul. P. Kołodzieja poszerzono w 1888 r. o dom noclegowy dla 100 robotników. W północnej części kolonii przy dzisiejszej ul. Goetla utworzono cmentarz. Przełom wieków XIX i XX przyniósł niewielką rozbudowę w okolicach tartaku, szybu „Hans Heinrich” oraz w rejonie stacji kolejowej. Około 1892 r. powstało małe osiedle w rejonie cegielni. W 1881 r. powstał zrealizowany projekt nadleśnictwa sygnowany przez Hammera (ul. Lędzińska 1). Był to budynek parterowy, symetrycznie skomponowany, z facjatką w wysokim dachu. Budynek zachował się do dzisiaj w nieco zmienionej formie. Do 1903 r. w zabudowie osiedla dominowała architektura z elementami historyzmu (ul. Bielska 16, 13, ul. Kołodzieja 83). Na mapie górniczej z 1902 r. naniesiono obiekty użyteczności publicznej: szkołę (ul. Bielska 16), dom noclegowy z 1882 r. (niem. Schlafhaus, rozbud. w 1906 r., obecnie Dom Kultury, ul. Kołodzieja 42) oraz niezachowane do dzisiaj budynki przy ulicy Bielskiej – szpital (Krankenhaus), drugą szkołę, gospodę (Fürstlich Pleßsches Gasthaus); przy ul. Kołodzieja – budynek urzędu (Amts Vorstand), budynek nadleśnictwa (Oberförsterei) oraz przy dzisiejszej ul. Szarych Szeregów budynek urzędu celnego (Zollhaus). Ta sama mapa przedstawiająca sekcję Wessolla uwidacznia budynek gajówki (Hegerhaus), należącej do obszaru dworskiego Emanuelssegen.

Na lata 1905–1908 przypadały największe inwestycje prowadzone przez katowicką dyrekcję koncernu należącego do rodziny Hochbergów (Die Bauten der Fürstlich Plessichen Berwerksdirektion in Kattowitz O.-S.). Książęcym inspektorem budowlanym i autorem większości projektów był Alfred Malpricht. Jednym z jego zleceń była przebudowa starej gospody. Budynkowi nadano nowe funkcje – mieszkalną (mieszkanie arendarza, pokoje służbowe i gościnne), gastronomiczną (bufet, jadłodajnia, bar piwny dla robotników, wiele pomieszczeń kuchennych), rozrywkową (sala ze sceną oraz dwa pomieszczenia klubowe). Ponadto zaprojektowano tarasy widokowe i oszklone werandy. Przy realizacji projektu Malpricht zastosował tzw. Heimatstil, łączący motywy wiejskiego domu z klasycyzującym barokiem około 1800 r. Malpricht zaprojektował również budynki domu noclegowego (Schlafhaus für Fürstengrube), domu dla lekarza (Arzthaus) oraz barak szpitala (Krankenhaus lub Knappschaftslazaretts für Bergarbeiter). Był również autorem projektu domu towarowego (Waren- lub Kaufhaus) z licznymi magazynami, pomieszczeniami biurowymi, prażalnią kawy, chłodnią i mieszkaniami dla personelu. W tym okresie powstało nowe centrum urbanistyczne osiedla w postaci placu targowego (dziś pl. Kasprowicza) o indywidualnych projektach zabudowy przy zastosowaniu pewnej powtarzalności brył, gabarytów i detali. W północnej części ul. Samsonowicza (nr 4, 8, 10, 12, 14, 16) w latach 1905–1910 wzniesiono modernistyczne domy. W rejonie Wzgórza Wandy ok. 1903 r. zbudowano modernistyczną willę dyrektora fabryki. Powstały również skromniejsze w formie wielorodzinne domy mieszkalne przy ob. ulicach Wojtalewicza i Laskowskiego.

W 1922 r. powiat pszczyński stał się częścią województwa śląskiego. Dn. 13.07.1924 r. wojewoda śląski zniósł administracyjne obszary dworskie w części górnośląskiej – niemiecka nazwa Emanuelssegen została zastąpioną polską Murcki (gmina). W efekcie starań władz górniczych dóbr pszczyńskich czynionych od 1919 r. zostało wprowadzone prowizoryczne duszpasterstwo. Nabożeństwa odprawiał ksiądz Anton Plebania w baraku. Parafia w Murckach została utworzona w 1925 r. Pierwszym proboszczem został ks. Wiktor Matejczyk. Grunt pod budowę kościoła p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa został przekazany przez księcia pszczyńskiego. Realizację projektu powierzono krakowskiemu architektowi Zygmuntowi Gawlikowi. Kościół został konsekrowany jako nieukończona budowla w 1934 r. Prace budowlane zakończono w 1936 r. W latach 1925–1929 przedstawiciele księcia pszczyńskiego prowadzili pertraktacje z gwarectwem górniczym w Katowicach w sprawie szpitala. Postanowiono budynek domu noclegowego z 1911 r. wraz z dziedzińcem i ogrodem zaadaptować na szpital. Rozbudową kierował arch. Karol Tchórzewski. W wyniku reformy administracyjnej z 1975 r. Murcki zostały włączone do Katowic. W latach 70. XX w. wyburzona została gospoda (po II wojnie światowej funkcjonująca jako prewentorium dla dzieci), gdyż kolidowała z budową nowej szosy z Katowic do Tychów (stanowiąca obwodnicę Murcek; obecnie droga krajowa nr 86).