Wpis do rejestru zabytków (A/934/2022)
- Wpis do rejestru zabytków (A/934/2022)

Wpis do rejestru zabytków (A/934/2022)
- 28/01/2022
Informujemy, że w dniu 27 stycznia 2022 r. do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/934/2022 został wpisany budynek dawnego zarządu dóbr Ballestremów, obecnie siedziba Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, przy ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2.
Budynek przy ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2 to dawna siedziba zarządu Głównej Dyrekcji Dóbr Hrabiego Ballestrema (niem. Graflich Ballestrem’sche Gutterdirektion). Obiekt wzniesiono w latach 1921–1922 według projektu Hansa von Poellnitza, w stylu nawiązującym do klasycyzującego baroku. Budynek Usytuowany został przy ówczesnym Kӧnigplatz (późniejsza Markgrafenstrasse). Pozostawał własnością rodu Ballestremów do 1945 r. W marcu 1945 r. gmach został przejęty przez Gliwickie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego. Następnie ulokowano w nim Biuro Projektów Górniczych, a w 1997 r. stał się siedzibą ośrodka zamiejscowego Naczelnego Sądu Administracyjnego (dziś jako Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach).
Obiekt zaprojektowano na planie prostokąta i przykryto czterospadowym dachem, który wieńczy okrągła wieżyczka widokowa (belweder). Czterokondygnacyjna budowla nawiązuje wyglądem do budownictwa pałacowego. Posiada podwyższony parter i całkowite podpiwniczenie. Boczna ściana obiektu (od strony ul. gen. L. Berbeckiego) została przebudowano, gdyż pierwotnie istniało tam wejście od strony dziedzińca (w latach powojennych zamurowano tam wnękę, zlokalizowaną od strony podwórza) i uzyskano w ten sposób zwiększenie powierzchni biurowej. Reprezentacyjny charakter budynki podkreśla zlokalizowany centralnie ryzalit, który zwieńczono attyką. W ryzalicie znajduje się główne wejście do budynku, zaakcentowane kolumnami, nad którymi umieszczono dwumetrowe rzeźby: górnika, hutnika, rolnika i leśnika, autorem których jest Josef Wilhelm Karol Limburg.
Wystrój elewacji zachował się w stanie bardzo dobrym, m.in. wzmiankowana część środkowa z portykiem, z dwukondygnacyjnymi kolumnami, podtrzymującymi cokół z czterema rzeźbami autorstwa Josefa Wilhelma Karola Limburga, zwieńczona gazonami i tarczą zegarową.
Należy wskazać, że z oryginalnego wystroju wnętrz zachowała się reprezentacyjna klatka schodowa, stolarka drzwiowa z obramieniami wykonanymi w tynku, zdobionym motywem floralnym, reprezentacyjne wystroje sal biurowych, tj. sali obrad i sąsiadującego dawnego gabinetu hrabiego von Ballestrema (obecnie gabinet prezesa sądu). W sali obrad zachował się masyw stolarski z wbudowanymi szafami bibliotecznymi, okładziną ścian, stolarką drzwiową oraz stół konferencyjny. Oryginalne wyposażenie wnętrz stanowi znakomite dopełnienie architektury budynku. Marmurowe schody głównej klatki schodowej zachowały w prawie niezmienionym stanie od lat 20. XX w. (jedyną modyfikacją jest usuniecie kul z narożników balustrady, najpewniej spowodowane względami bezpieczeństwa). W korytarzach zachowały się zdobione odrzwia oraz sufity. Istnieją też pozostałości po instalacji centralnego odkurzacza.
WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W KATOWICACH
WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W KATOWICACH - DELEGATURA W BIELSKU-BIAŁEJ
43 - 300 Bielsko Biała
WOJEWÓDZKI URZĄD OCHRONY ZABYTKÓW W KATOWICACH - DELEGATURA W CZĘSTOCHOWIE
42 - 217 Częstochowa