Zabytek ruchomy to rzecz ruchoma,  jej część lub zespół kilku rzeczy, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością, stanowiące świadectwo minionej epoki lub zdarzenia, posiadające wartość historyczną, artystyczną lub naukową, których zachowanie leży w interesie społecznym. 

Przykładowo: dzieła sztuk plastycznych, rzemiosł i sztuki użytkowej (np. obrazy, rzeźby, ołtarze, witraże, dzwony, złotnictwo, nagrobki, portale, malowidła ścienne, figury i krzyże przydrożne), kolekcje, numizmaty i pamiątki historyczne (np. militaria, medale i ordery), wytwory techniki (np. maszyny, pojazdy), materiały biblioteczne (np. rękopisy, inkunabuły, starodruki), instrumenty muzyczne (np. organy), Wytwory sztuki ludowej i rękodzieła oraz inne obiekty etnograficzne np. ludowe figurki przydrożne, przedmioty upamiętniające wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji (np. rękopisy, pamiątki po znanych osobach).

Pamiętaj!

• Zabytek kwalifikowany do wpisu do rejestru zabytków powinien wyróżniać się wysokimi wartościami historycznymi, artystycznymi lub naukowymi.
• Wiek obiektu powyżej 100 lat nie jest podstawą wpisu do rejestru zabytków.
• Zabytek podlega ochronie bez względu na stan zachowania.
• Zabytek można wpisać do rejestru w całości lub w części.
• Nie można wpisać do rejestru zabytków wpisanych do inwentarza muzealnego, wchodzących w skład narodowego zasobu bibliotecznego, wpisanych na Listę Skarbów Dziedzictwa.

Ustal, kto może podpisać wniosek i jaki dokument przedstawić urzędowi, żeby potwierdzić tytuł prawny do korzystania z zabytku

Wpisu do rejestru zabytków ruchomych dokonuje się wyłącznie na wniosek właściciela zabytku. Wyjątkiem jest sytuacja uzasadnionej obawy zniszczenia zabytku lub nielegalnego wywiezienia za granicę – wówczas Wojewódzki Konserwator Zabytków może wpisać zabytek ruchomy do rejestru z urzędu, bez uzyskania zgody właściciela.

Przygotuj następujące dokumenty i informacje

• aktualny adres miejsca położenia lub przechowywania zabytku
• oświadczenie właściciela zabytku o prawie własności/ współwłasności ruchomości
• oświadczenie o znajomości praw i obowiązków skutkujących wpisem do rejestru  zabytków.
• w przypadku zabytków związanych z gruntem (krzyży i figur przydrożnych, rzeźb parkowych, nagrobków, itp.) oraz elementów wystroju architektonicznego (malowidła ścienne, sztukaterie, portale, elementy rzeźbiarskie elewacji, witraże, itp.):
• numer księgi wieczystej jeżeli jest prowadzona elektronicznie lub aktualny (z ostatnich 3 miesięcy) odpis zwykły z księgi wieczystej z Sądu Rejonowego
• wypis z ewidencji gruntów, wydany i poświadczony przez właściwy oddział geodezji w Starostwie Powiatowym lub Urzędzie Miasta
• kopię mapy ewidencyjnej gruntów i budynków lub kopia mapy zasadniczej, wydane i poświadczone przez właściwy oddział geodezji w Starostwie Powiatowym lub Urzędzie Miasta (uwaga: nie są wymagane wyrysy z ewidencji gruntów, za które są wyższe opłaty)
• w przypadku współwłaścicieli zabytku ruchomego: osób fizycznych - dane osobowe i aktualne adresy zamieszkania oraz adresy do korespondencj; innych podmiotów - ich pełne nazwy i adresy
• inne dokumenty potwierdzające własność (jak w tabeli)
• w przypadku ustanowienia pełnomocnika (osoby która będzie Cię reprezentować w sprawie) – dokument udzielenia pełnomocnictwa
• w przypadku dużych wspólnot – uchwałę wspólnoty w sprawie złożenia wniosku.

Pamiętaj! Dokumenty możesz składać w oryginale, urzędowym odpisie lub kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem. Taką kopię może poświadczyć:

• notariusz,
• występujący w sprawie pełnomocnik będący adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym lub doradcą podatkowym
• urzędnik Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków po okazaniu mu oryginału.

Wykonaj opłatę skarbową

Opłata za wydanie decyzji o wpisie do rejestru zabytków wynosi 10 zł.

Jeżeli Twoją sprawę będzie załatwiać pełnomocnik dodatkowo należy wpłacić 17 zł za złożenie dokumentu pełnomocnictwa.

• rachunek numer 52 1020 2313 2672 0211 1111 1111 
• konto Urzędu Miasta Katowice
• tytułem: za decyzję o wpisie do rejestru zabytków / za pełnomocnictwo

Pamiętaj! W siedzibie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków nie ma możliwość uiszczenia opłaty skarbowej. Urząd nie ma również możliwości sprawdzania wpłat na koncie. Dlatego do wniosku dołącz potwierdzenie dokonania wpłaty (z dowolnego banku, internetowego konta bankowego, poczty, kasy Urzędu Miasta w Katowicach).

Podczas wypełniania wniosku pamiętaj żeby wypełnić go w całości oraz załączyć wymagane dokumenty. Jeśli pominiesz kilka rubryk lub załączników, Urząd wezwie Cię do uzupełnienia wniosku, co wydłuży procedurę. 

Pamiętaj, żeby dobrze wypełnić dane kontaktowe. Podanie numeru telefonu ułatwi urzędowi kontakt z Tobą. 

Od chwili złożenia kompletnego wniosku do momentu uzyskania ostatecznej decyzji o wpisaniu obiektu do rejestru zabytków nie można prowadzić żadnych prac remontowych, budowlanych, konserwatorskich lub innych działań, które mogłyby naruszyć substancję zabytku lub zmienić jego wygląd. W przypadku odwołania się od decyzji zakaz ten nadal obowiązuje do czasu rozpatrzenia odwołania przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Po uzyskaniu wpisu do rejestru zabytków należy uzyskać pozwolenie konserwatorskie na wykonywanie prac.

Wezwanie do uzupełnienia

Możesz dostać wezwanie do uzupełnienia w kilku przypadkach, m.in.:

• jeśli nie uzupełniłeś dokładnie wniosku (np. brakuje podpisu, niejasno określiłeś obiekt)
• brakuje załączników do wniosku (np. dokumentu potwierdzającego własność)

Urząd wyznaczy określony termin na Twoją odpowiedź, minimum 7 dni lub dłużej.

Jeśli nie uzupełnisz wniosku w terminie, urzędnik ma prawo pozostawić Twój wniosek bez rozpatrzenia. 

Wszczęcie postępowania

Dopiero gdy Twój wniosek jest kompletny, postępowanie w Twojej sprawie zostanie wszczęte. Zawiadomione o tym zostaną wszystkie osoby i instytucje zainteresowane – wszyscy właściciele lub użytkownicy obiektu oraz ewentualnie Urząd Gminy / Miasta, Miejski lub Diecezjalny Konserwator Zabytków.

Konieczność przeprowadzenia oględzin

Urzędnik przed sporządzeniem decyzji musi przeprowadzić oględziny, by wykonać aktualną dokumentację fotograficzną obiektu i dokładnie poznać cały obiekt. O terminie oględzin zostaniesz poinformowany pisemnie. Jeśli we wniosku wpisałeś numer telefonu urzędnik może wykonać do Ciebie telefon aby ustalić dogodny termin oględzin.

Urzędnik bada m.in. historię obiektu, przekształcenia, analogie, dostępne archiwalia, literaturę lub niepublikowane opracowania naukowe. Urząd może zlecić wykonanie dodatkowej dokumentacji (np. karty ewidencyjnej) lub specjalistycznej opinii. 

Przedłużenie postępowania 

Postępowanie w sprawie wydania decyzji powinno trwać do 30 dni. Jednak w przypadku spraw skomplikowanych – takich jak wpis do rejestru zabytków – urząd może przedłużyć ten termin. Jeśli taka sytuacja nastąpi, zostanie do Ciebie wysłane pismo w tej sprawie, w którym będzie wskazany planowany termin jej rozpatrzenia.

Zakończenie postępowania 

Gdy urzędnik zgromadzi i przeanalizuje zgromadzony materiał, zostaniesz poinformowany o zakończeniu postępowania dowodowego. W piśmie określony będzie termin, w którym będziesz mógł zapoznać się z aktami sprawy oraz wypowiedzieć się na ich temat. Po upływie tego terminu zostanie wydana decyzja.

Na każdym etapie możesz zapoznać się z aktami sprawy. Możesz składać wyjaśnienia, uwagi, własne materiały istotne w sprawie. Możesz również wnioskować o przeprowadzenie dodatkowego dowodu (np. dodatkowych oględzin, opinii, badań). Pamiętaj jednak, że może to dodatkowo wydłużyć termin rozpatrzenia sprawy. 

Wydanie decyzji rozstrzygającej sprawę

• decyzja wpisująca obiekt do rejestru zabytków
• decyzja odmawiająca wpisania obiektu do rejestru zabytków
• decyzja o umorzeniu postępowania, gdy stało się bezprzedmiotowe (np. wycofano wniosek)

Odwołanie od decyzji

Jeżeli jesteś niezadowolony z rozstrzygnięcia decyzji możesz się od niej odwołać do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Pamiętaj! Masz na to 14 dni od jej otrzymania.

Odwołanie składasz za pośrednictwem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, który może zmienić lub uchylić swoją decyzję (jeśli uzna odwołanie za uzasadnione) lub w terminie 7 dni prześle je do Ministerstwa wraz z całymi aktami sprawy.

Do czasu rozpatrzenia odwołania decyzja o wpisie jest nieostateczna – inaczej mówiąc jest wstrzymana, nie wywołuje żadnych skutków prawnych.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy:

• decyzja ma nadany rygor natychmiastowej wykonalności
• jest w całości zgodna z Twoim wnioskiem i żądaniami pozostałych stron postępowania
• jeżeli wszystkie strony postępowania zrzekną się prawa do odwołania

Skutki wpisania obiektu do rejestru zabytków

Uwaga! Zanim złożysz wniosek o wpis do rejestru zabytków koniecznie zapoznaj się ze skutkami prawnymi takiego wpisu. W razie dodatkowych pytań możesz skontaktować się z urzędnikiem.

Pamiętaj! O skreślenie z rejestru zabytków decyduje wyłącznie Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego