Wywozy zabytków

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, bądź jego delegatura jest pierwszą instancją do której musi się zwrócić osoba zamierzająca wywieźć zabytek za granicę na podstawie pozwolenia.  Oznacza to, że nie wszystkie przedmioty i  dzieła sztuki  wymagają uzyskania dokumentów wywozowych z WUOZ. Przedmioty, które nie spełniają ustawowej definicji  przedmiotu zabytkowego , określonego w jako : nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły , będące dziełem człowieka  lub związane z jego działalnością  i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia , których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość  historyczną, artystyczną lub naukową  nie pozostają w kręgu zainteresowania  organu konserwatorskiego. W przypadku materiałów bibliotecznych należy zwracać się  do Biblioteki Narodowej.

Kwestie wywozu zabytków za granicę regulują przepisy:

• Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami  z dnia 23 lipca 2003 r z późniejszymi zmianami ( Dz. U. 2003. nr 162, poz. 1568)
• Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego  z dnia 18 lutego 2011 r w sprawie wzorów dokumentów oceny wskazującej czas powstania zabytku , wyceny zabytku oraz potwierdzenia wwozu zabytku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
  ( Dz. U.2011 . nr 50 , poz. 256)
• Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 kwietnia 2011 r w sprawie wywozu zabytków za granicę
  ( Dz. U.2011 . nr 89 , poz. 510)

Wymóg uzyskania pozwolenia  dotyczy tylko niektórych zabytków , takich  które przekroczyły zarówno progi wiekowe jak  i cenowe, jakie zostały określone w art. 51 ust. 1 ustawy o ochron ( por. poniższa tabela) .

Kategorie przedmiotów, które nie obejmuje tabela można wywozić bez pozwolenia , pod warunkiem, że:

• nie są wpisane do rejestru zabytków
• nie wchodzą w skład  zbiorów publicznych, które stanowią własność Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek organizacyjnych zaliczanych do sektora finansów publicznych
• nie znajdują się w inwentarzach muzeów lub narodowym zasobie bibliotecznym

Istnieją 4 rodzaje pozwoleń:

• wielokrotne pozwolenie ogólne  (dla muzeów i instytucji kultury)
• wielokrotne pozwolenie indywidualne na czasowy wywóz zabytku
• jednorazowe pozwolenie na czasowy wywóz zabytku za granicę
• jednorazowe pozwolenie na stały wywóz zabytku za granicę (wydaje Minister Kultury, ale wnioski składane są za pośrednictwem WKZ)

Pozwolenia na wywóz za granice nie wymagają :

1.zabytki nieobjęte kategoriami wskazanymi w art. 51 ust. 1 czyli te, które nie są ujęte w powyższej tabeli ;
2.zabytki przywiezione z terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej, które były objęte procedurą odprawy czasowej lub procedurą uszlachetniania czynnego w rozumieniu przepisów prawa celnego;
3.zabytki przywiezione z terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej, które były objęte procedurą  dopuszczenia do obrotu ze zwolnieniem od należności celnych przywozowych, jeżeli  wywóz tych zabytków następuje przed upływem 5 lat od dnia dopuszczenia do obrotu;
4.zabytki przywiezione z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na okres nie dłuższy  niż 3 lata, jeżeli wywozu tych zabytków dokonuje się na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
5.zabytki przywiezione z zagranicy przez osoby korzystające z przywilejów lub immunitetów dyplomatycznych, w tym przywiezione w celu urządzenia wnętrz przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych;
6.dzieła twórców żyjących – w tym przypadku najprościej zwrócić się do artysty o oświadczenie
7.zabytki przemieszczane przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej i objęte kategoriami A.1 – A.15 wymienionymi w załączniku do rozporządzenia Rady ( EWG) nr  116/2009 z dnia 18 grudnia  2008 r. w sprawie wywozu dóbr kultury  ( Dz. Urz. WE L 39 z dnia 10.02.2009 ), jeżeli ich wartość jest niższa od progów finansowych wymienionych w pkt B tego załącznika;
8.zabytki, które posiadają potwierdzenie wwozu wystawione przez organ celny lub Straż Graniczną  zgodnie z art. 59 ust. 3 pkt 4.


Wywożąc  za granicę zabytek  nie wymagający uzyskania  pozwolenia należy liczyć się z tym, że  w myśl art. 59 ust. 2  w przypadku przedmiotów wzbudzających wątpliwości  służby graniczne lub  organ celny  mogą  zażądać okazania jednego z poniżej wymienionych dokumentów  potwierdzających fakt, że wywożony zabytek nie wymaga pozwolenia, czyli :

1.ocena wskazująca czas powstania zabytku wykonana przez instytucję kultury wyspecjalizowaną w opiece nad zabytkami, rzeczoznawcę ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub organ administracji publicznej;
2.wycena zabytku wykonana przez instytucje kultury wyspecjalizowaną w opiece nad zabytkami, rzeczoznawcę ministra właściwego do spraw kultury  i ochrony dziedzictwa narodowego  lub podmiot  gospodarczy wyspecjalizowany  w  zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
Wzór dokumentu wyżej w Rozporządzeniu MKiDN z dn. 18.02.2011
3.faktura zawierająca dane pozwalające na identyfikację przedmiotu, wystawiona przez podmiot gospodarczy  wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
4.potwierdzenie wwozu zabytku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zawierające fotografię zabytku, wystawione w przejściach granicznych przez organ celny, a w przypadku jego braku przez organ Straży Granicznej . Potwierdzenie jest wystawiane jedynie wtedy, gdy z załączonych dokumentów umożliwiających jednoznaczną identyfikację zabytku oraz jego wiek i wartość wynika, że należy on do kategorii zabytków, o których mowa w art. 51 ust.1;
5.ubezpieczenie przewozu zabytku z  zagranicy  na terytorium  Rzeczypospolitej Polskiej;
6.pozwolenie na wywóz  zabytku z terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.